Józef Jakóbkiewicz

działacz społeczny

ur. 1892 r. w Permie (Ural), zm. 9 lipca 1953 r. w Cieplicach

miejsce pochówku: Cmentarz Powązkowski w Warszawie

Urodził się w rodzinie zesłańca Powstania Styczniowego w Permie na Uralu (dokładna data urodzin nie jest znana). Po ukończeniu gimnazjum w Smoleńsku studiował medycynę na Uniwersytecie Moskiewskim. Podczas I wojny światowej walczył na froncie w Rumunii i Małopolsce pełniąc funkcję ordynatora szpitala polowego. Wrócił do Moskwy, później osiadł na krótko w Irkucku i Studziance nad Bajkałem a następnie we Władywostoku. Od 1919 roku pełnił funkcję naczelnego lekarza sanitarnego. Jako naczelny lekarz sanitarny starał się dotrzeć do jak największej liczby dzieci w celu objęcia ich opieką. Zapewniał nie tylko wyżywienie, odzież i opiekę medyczną; uważał, że dla prawidłowego rozwoju młodych ludzi konieczne jest organizowanie zajęć sportowych.

Rejon Habrina, w którym działały harcerskie drużyny wodne. fot. wikipedia.org/ domena publiczna

Dużą wagę przywiązywał do sportów wodnych: pływania, wiosłowania, a przede wszystkim do żeglarstwa. Na Dalekim Wschodzie, m.in. miastach Władywostok, Czyta, Harbin, przebywało wówczas ok. 50 tysięcy Polaków (według części źródeł ok. 200 tysięcy, były to rodziny Sybiraków, rodziny budowniczych i pracowników Kolei Transsyberyjskiej, przesiedleńcy z Kongresówki. Wbrew wielu informacjom to nie Jakóbkiewicz tworzył pierwsze drużyny harcerskie, ale Zygmunt Jankowski. Młody lekarz organizował pierwsze polskie wakacyjne obozy żeglarskie na Wyspie Rosyjskiej. Na wschodnich granicach Azji – wybrzeżu zatoki Złoty Róg – powstał w ten sposób pierwszy żeglarski harcerski hufiec – „Hufiec Syberyjski”.

Rejon działania polskich drużyn harcerskich na Dalekim Wschodzie.

Od roku 1919 działał w Komitecie Ratunkowym Dzieci Dalekiego Wschodu, który utworzył wspólnie z Anną Bielkiewiczową. Był organizatorem repatriacji setek polskich dzieci z Władywostoku przez Japonię i Stany Zjednoczone do wolnej Polski.

W Wejherowie zorganizował dla nich i następnie prowadził Zakład Wychowawczy dla Dzieci Syberyjskich. Stworzony we Władywostoku Hufiec Syberyjski w roku 1923 wznowił działalność na wybrzeżu Bałtyku. Letnie obozy pod namiotami – dla ok. 300 osób w każdym sezonie – organizowano na cyplu Mierzei Helskiej.

Relacja z obozu w Helu opublikowana na łamach "Sportu Wodnego".

Dr. Jakóbkiewiczowi udało się uzyskać zgodę na korzystanie z szalup wiosłowych i wiosłowo-żaglowych Marynarki Wojennej. W latach 1923–1928 w Hufcu Syberyjskim przeszło szkolenie żeglarskie 406 harcerzy na 153 rejsach. Zakład Wychowawczy w Wejherowie zlikwidowano w roku 1928, ale działalność wychowawczą kontynuowano w różnych miejscowościach.

Stworzony przez niego Hufiec Syberyjski od 1923 roku organizował systematyczne obozy żeglarsko-wioślarskie na Półwyspie Helskim, przez które przewinęły się setki młodych ludzi, słynące z dyscypliny i klarownego systemu szkolenia. Pisano o nich w prasie: Ale nim kto wejdzie do łodzi musi płynąć minimum sześćset metrów, co daje wstęp na wioślarstwo – osiemset to już znaczy awans na żagiel. Do załogi yachtu zaliczonym być może ten lub ta, co przepłynie dystans ponad tysiąc metrów i sprawnie włada wiosłem. A. Uziembło, „Drużyna Syberyjska”, „Morze” nr 8-9/1927r.

Jakóbkiewicz w 1937 roku zorganizował w Gdyni Państwowy Zakład Higieny, który w późniejszych latach przyjął nazwę Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej.

W holu gdyńskiego Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej wisi tablica poświęcona doktorowi Jakóbkiewiczowi. fot. Marek Słodownik

Wybuch wojny zastał go w Senegalu, dotarł do Grenoble, gdzie pracował nad reumatologią i demografią, kierował studiami specjalnymi Czerwonego Krzyża. W 1946 roku wrócił do Polski, osiadł w Cieplicach Śląskich, gdzie założył uzdrowisko i pełnił funkcję naukowego doradcy ds. balneologii. Zmarł nagle 9 lipca 1953 roku.