Leonid Teliga

żeglarz, dziennikarz, pisarz

1917 - 1970

miejsce pochówku:
Cmentarz Powązki Wojskowe w Warszawie

żeglarz, dziennikarz, pisarz
ur. 28 maja 1917 r. w Wiaźmie, zm. 21 maja 1970 r. w Warszawie

miejsce pochówku: Cmentarz Powązki Wojskowe w Warszawie

Urodził się w Rosji, ale dzieciństwo i młodość spędził w Grodzisku Mazowieckim, gdzie uczęszczał do Szkoły Podstawowej nr 2. W tym czasie zainteresował się modelarstwem i żeglarstwem. W armii II Rzeczypospolitej żołnierze mogli rozwijać swe zainteresowania, Teliga zdobył uprawnienia sternika morskiego na kursie żeglarskim w Wojskowym Ośrodku Szkoleniowym Yachtingu Morskiego w Jastarni w 1938 roku.
Przez lata marzył o samotnym rejsie dookoła świata, odkładał pieniądze, sfinansował budowę zmodernizowanego Konika Morskiego projektu Leona Tumiłowicza. Samodzielnie przygotowywał się do wyprawy, w końcowych etapach prac uzyskał nieformalną pomoc od przedstawicieli instytucji i znajomych żeglarzy. Spraw formalnych związanych z rejsem pilnowała Danuta Zjawińska, pracownica biura PZŻ.
Rejs wystartował z Casablanki, Teliga popłynął trasą przez Kanał Panamski Pacyfik, Afrykę, Atlantyk i wyprawę ukończył w porcie wyjścia 30 kwietnia 1970 roku.

Dziennik jachtowy wyprawy jachtu "Opty". fot. Marek Słodownik

Podczas jego trwania żeglarz samodzielnie przepłynął z Fidżi do Dakaru pokonując dystans 13.260 mil w ciągu 165 dni. W Polsce uznano to za rekord światowy i przez wiele lat ta informacja była powielana, jednak pamiętać trzeba, że w kwietniu 1969 roku brytyjski żeglarz Robin Knox-Johnston ukończył w czasie 313 dni regaty Golden Globe – wokółziemski wyścig samotnych żeglarzy.

"Opty" w roli eksponatu Narodowego Muzeum Morskiego w Tczewie. fot. Marek Słodownik

Leonid Teliga ma 2 pomniki, w Grodzisku Mazowieckim i Gdyni, jego imieniem nazwano, nieistniejącą już, Stocznię Jachtową w Szczecinie, a także jacht klasy Antares. Jest patronem Yacht Klubu OPTY na Śląsku i ulic w Toruniu, Kutnie, Grodzisku Mazowieckim, Wodzisławiu Śląskim i Krakowie oraz kilku szkół na terenie całego kraju. Żeglarzowi poświęcono 2 znaczki pocztowe.
Dla uczczenia pamięci Leonida Teligi redakcja miesięcznika „Żagle” od 1971 corocznie przyznawała nagrodę im. Leonida Teligi za zasługi w popularyzacji żeglarstwa w Polsce.

Pomniki Leonida Teligi: W Gdyni i Grodzisku Mazowieckim. fot. Marek Słodownik i Karol Szejner/ Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International license.

Edukacja i kariera zawodowa:
Od września 1935 do maja 1936 roku był słuchaczem Kursu Podchorążych Rezerwy 8 Dywizji Piechoty w 32 pułku piechoty w Pułtusku. Po ukończeniu kursu przyjęty został do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi-Komorowie. W 1938 r., po ukończeniu szkoły, został mianowany podporucznikiem i przydzielony do 44 pułku strzelców Legii Amerykańskiej w Równem. Macierzysty pułk Teligi został zmobilizowany 14 sierpnia 1939 roku i wysłany pod Bydgoszcz z przeznaczeniem do Korpusu Interwencyjnego. Podczas kampanii wrześniowej Teliga walczył z pułkiem w rejonie Tomaszowa Mazowieckiego, gdzie został ranny. Następnie z pułkiem przedostał się na Wołyń, gdzie dostał się do niewoli sowieckiej, prawdopodobnie zataił tam stopień oficerski, przez co nie został potraktowany jak oficer i wywieziono go w głąb ZSRR, gdzie po rocznym kursie szyprów pływał na statkach jako rybak na Krymie. Po ataku Niemiec na ZSRR, brał udział w ewakuacji Krymu i portów azowskich, pływał też na Donie, Morzu Azowskim i Morzu Czarnym. W 1942 roku zgłosił się do formowanej Armii Polskiej w ZSRR, z którą wydostał się do Wielkiej Brytanii. Po przeszkoleniu w Kanadzie latał w polskim 300 dywizjonie bombowym Ziemi Mazowieckiej jako strzelec pokładowy.
W 1947 roku wrócił do Polski. Pracował jako dziennikarz, aktor, autor i tłumacz, a w wolnych chwilach również jako instruktor żeglarstwa – najpierw w Warszawie, a następnie, po przeprowadzce na stałe do Gdyni, już jako instruktor żeglarstwa morskiego w klubie „Gryf”. Jednak przy wielu nadarzających się okazjach starał się wracać do rybołówstwa, łącząc pracę z przyjemnością. Pływał jako dziennikarz z polskimi rybakami na Dalekim Wschodzie, gdzie pracował z ramienia Polski w misjach rozjemczych ONZ w Korei i Laosie, oraz we Włoszech, podczas pracy jako attaché prasowy ambasady.