Ryszard Książyński

żeglarz

ur. 29 lutego 1924 r. w Dąbrowie Górniczej, zm. 28 sierpnia 2013 r. w Bytomiu

miejsce pochówku: Cmentarz Parafialny kościoła NMP w Katowicach-Wełnowcu

Pierwszy kontakt z żeglarstwem nawiązał w roku 1938 w Harcerskim Ośrodku Morskim w Gdyni. W 1943 ukończył roczne szkolenie konspiracyjnej szkoły podchorążych rezerwy uzyskując stopień kapral-podchorąży i, już jako żołnierz AK (ps. „Oksza”), wziął udział w akcjach sabotażowych i drobnych akcjach zbrojnych. W lecie 1944 przydzielony został do zwiadu konnego w Brygadzie Sandomierskiej AK.  Po rozwiązaniu AK 19 stycznia 1945 przeszedł do cywila i wstąpił do Akademickiego Związku Morskiego. W 1946 r. powrócił do żeglarstwa i po obozie YMCA w Postominie (dzisiejsza Ustka) zdobył stopień żeglarza morskiego. W maju po kursie w Krakowie uzyskał stopień jachtowego sternika śródlądowego. W 1947 roku uzyskał stopień sternika morskiego. W lipcu 1948 został kierownikiem wyszkolenia żeglarskiego połączonego obozu AZM i AZS w Zbyszycach nad J. Rożnowskim, a w sierpniu odbył kurs instruktorski i do października pracował w Ośrodku w Jastarni. W 1948 przeniósł się do Szczecina na Akademię Handlową w Poznaniu oddział w Szczecinie, specjalność Handel Morski. Zaangażował w odbudowę żeglarstwa w Szczecinie. Był współzałożycielem pierwszego oddziału AZM na Wybrzeżu Zachodnim. Aktywnie działał na rzecz żeglarstwa w różnych stowarzyszeniach i klubach.

Od roku 1951 do połowy 1957 był etatowym kapitanem s/y „Chrobry”, na którym prowadził 43 rejsy przepływając łącznie ponad 30 tys. Mm. Przez kilka miesięcy w 1953 roku był pracownikiem Szczecińskiej Stoczni Jachtowej. W tym okresie pływał jako drugi oficer (nawigacyjny) w krótkich rejsach bałtyckich na szkunerze „Zew Morza” z uczniami Szkoły Rybołówstwa Morskiego pod komendą Konstantego Maciejewicza.

We wrześniu 1953 roku został zatrudniony w szczecińskim Pałacu Młodzieży. Od roku 1955 jako jego kierownik zorganizował i do 1958 roku prowadził Gabinet Wiedzy Morskiej dla starszych i młodszych chłopców. Jesienią odbywało się tam szkolenie teoretyczne, a wiosną i latem zapoznawanie z pracą portu, stoczni, statków i szkolenie żeglarskie. W styczniu roku 1957 zdobył patent jachtowego kapitana żeglugi wielkiej PZŻ (nr 4). W lipcu roku 1958 wziął udział w regatach OstSee Woche na jachcie „Perun”zajmując 3. miejsce.

W październiku roku 1958 przeniósł się do Krakowa, nie zerwał jednak z żeglarstwem i równocześnie kierował ośrodkiem żeglarskim Jacht Klubu „Budowlani Nowa Huta”. W 1960 roku przeniósł się wraz z rodziną do Katowic. Tutaj działał w Turystycznym Klubie Żeglarskim „Tramp” w Katowicach. Od maja 1965 uczestniczył w organizacji Koła Kapitanów „Śląsk”.

W latach 1960-1967 w sezonie letnim dwukrotnie pełnił funkcję Kierownika Wyszkolenia Żeglarskiego w COŻ w Trzebieży i trzykrotnie w Jastarni. Od 1977 działał w Głównej Komisji Dyscyplinarnej (przez kilka kadencji jako przewodniczący) i Centralnej Komisji Egzaminacyjnej PZŻ prowadząc egzaminy na kapitana żeglugi wielkiej.

W ciągu całego życia zajmował się również modelarstwem morskim, prowadził odczyty i spotkania na tematy morskie dla młodzieży – kandydatów na żeglarzy, organizował konkursy dla młodzieży na temat żeglarstwa. Pisał artykuły do „Żagli”, „Morza”, oraz prasy szczecińskiej i katowickiej o tematyce morskiej, geograficznej i turystyczno-poznawczej.

Pływał po Bałtyku, Morzu Północnym, w latach 1972-85 kpt. Książyński został etatowym kapitanem jachtu „Leonid Teliga”. Dowodził „Leonidem Teligą” w atlantyckiej części Operation Sail 76 i na uroczystościach 200-lecia USA. Po zakończeniu imprezy przeprowadził jacht trasą z Nowego Jorku przez Wielkie Jeziora i Missisipi do Nowego Orleanu. W lipcu 1978 na „Telidze” wraz z innymi śląskimi jachtami – „Barbórką” i „Carbonią” strawersował Szwecję Kanałem Göta. Łącznie prowadził 32 rejsy na tym jachcie pokonując ponad 16 tys. Mm.

Edukacja i kariera zawodowa:

W 1939 jego rodzina ewakuowała się do Rzeszówka w Kieleckiem. Przez 2 lata pracował w majątku i w tajnych kompletach zaliczył III i IV klasę gimnazjum, zdał małą maturę. Od 1943 roku do 1944 ukończył liceum przyrodniczego w Statliche LandBauschule/ Państwowej Wyższej Szkole Rolniczej w Czernichowie. Od maja 1945 przebywał w Katowicach, w 1946 zdał eksternistycznie maturę Liceum Administracyjnego w Miejskim Instytucie Kształcenia Handlowego, zapisał się na studia w Krakowie na Akademii Handlowej (1946–1948. Został następnie zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa Przemysłu Węglowego, od lipca 1965 w Najwyższej Izbie Kontroli, a następnie, w ramach Zjednoczenia Hutnictwa Żelaza i Stali, pracował w kilku zakładach hutniczych (PRB „ZREMB”, Huta „Ferrum”, Zjednoczenie Przedsiębiorstw Geologicznych w Katowicach, Koksoprojekt” w Zabrzu).

Uzupełnił studia na Wydziale Przemysłu Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Katowicach uzyskując w 1967 r. tytuł magistra ekonomii, 1976–1979 został zatrudniony w Klubie Sportów Wodnych Hutnik w Dąbrowie Górniczej. 1980-1982 pracował w Hucie „Bobrek” w Bytomiu, a 1982-1990 w Hutniczym Przedsiębiorstwie Remontowym. W roku 1990 przeszedł na emeryturę.

Nagrody i wyróżnienia:

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,

Złoty Krzyż Zasługi

odznaka „Zasłużony Działacz Żeglarstwa Polskiego”

odznaka „Zasłużony dla Żeglarstwa Śląskiego”  

„Medal Bractwa Wybrzeża”

Honorowy Członek Zarządu OZŻ w Katowicach

Honorowy Członek Szczecińskiego Jacht Klubu Morskiego

Honorowy Członek Klubu Sportów Wodnych „Hutnik-Pogoria”

więcej o Ryszardzie Książyńskim: http://wodnapolska.pl/wspomnienie-ryszard-ksiazynski/

fot. otwierające: Krzysztof Książyński/ Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International license.

reprodukcje: Marek Słodownik