Stefan Wysocki

popularyzator żeglarstwa, pisarz, żeglarz
ur. 26 maja 1920 r. Warszawie, zm. 2 grudnia 1988 r. w Warszawie
miejsce pochówku: Cmentarz Powązkowski w Warszawie

Po raz pierwszy pod żaglami pływał jako 3-latek w Nicei, jako 10-latek potrafił prowadzić jacht. Jako 18-latek zdobył uprawnienia Master we Francji.
W latach 1924–1938 uczęszczał do szkoły muzycznej założonej w Warszawie przez swoich rodziców. Uczył się gry na fortepianie, równolegle kształcił się w Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. Po ukończeniu gimnazjum trafił do Podchorążówki - służbę pełnił w Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Wkrótce po wybuchu wojny został poważnie ranny, na prawie 2 lata trafił do szpitala, gdzie się leczył i poddawał rehabilitacji. Resztę wojny spędził już jako cywil. Sprawności nie odzyskał już nigdy, ale każdy, kto pana Stefana znał, wiedział, że ma w sobie niespożyte pokłady energii. W 1938 roku zdobył w Nicei patent kapitański, ale nie odebrał dokumentu bo wrócił do Polski wezwany do odbycia szkolenia w Podchorążówce.
Okres wojny spędził w lotnictwie brytyjskim, po zestrzeleniu został ranny i do końca życia zmagał się z niepełnosprawnością. Przed Powstaniem Warszawskim wywieziony został przez matkę do Henrykowa pod Warszawą.
Po wojnie, w 1946 roku, jeszcze o kulach, prowadził swój pierwszy obóz na Jeziorze Rożnowskim. Zamieszkał w Katowicach, gdzie podjął pracę w Polskim Radiu. Zasłynął prowadzeniem radiowego kursu żeglarskiego w tym samym roku, co wówczas było prawdziwą sensacją. Eksperyment, na który władze radia patrzyły początkowo z przymrużeniem oka, okazał się wielkim sukcesem i już 2 lata później na Jeziorze Pogoria Wysocki stworzył pierwszy na Śląsku ośrodek żeglarski. Został komandorem klubu, którego członkowie pierwsze jachty budowali własnymi siłami. Dzięki wsparciu lokalnych struktur Ligi Morskiej nad zalewem Pogoria otworzył pierwszy na Śląsku ośrodek żeglarski. W następnych latach tych obozów poprowadził kilkadziesiąt, do tego pokazy, promocje, wykłady. Został komandorem klubu, na morze już nie wrócił, bo po postrzale w biodro miał trudności z poruszaniem się. Ścigał się regatowo, bez większych sukcesów, ostateczny rozbrat z żeglarstwem jako zawodnik datował na 1967 rok. Przez kolejnych 26 lat prowadził obozu żeglarskie na tym akwenie. Marzył o karierze pianisty, miał szansę na udział w Konkursie Chopinowskim w 1949 roku, ale plany pokrzyżował wypadek komunikacyjny, w wyniku którego doznał urazu ręki. Nie mogąc zająć się graniem, postawił na rolę popularyzatora muzyki w radiu, tym razem już w Warszawie.
Już wcześniej zainteresował się karierą sędziowską. Od 1951 roku miał tytuł sędziego klasy państwowej, zdobył uprawnienia do sędziowania regat najwyższej rangi. W 1962 roku trafił, jako przedstawiciel Polski, do IYRU, protoplasty dzisiejszej światowej federacji żeglarskiej World Sailing. Znał języki obce, potrafił poruszać się w wielkim świecie, miał maniery arystokraty, choć pochodził z siermiężnej, socjalistycznej Polski. Od roku 1967 brał czynny udział w regatach jako zawodnik I klasy sportowej. Był aktywny także jako działacz żeglarski, został pierwszym komandorem warszawskiego Klubu Żeglarskiego Rejsy, którego był współtwórcą w 1952 roku.
W 1972 roku dokonał prawdziwej rewolucji, zaproponował, aby – w celu upowszechnienia żeglarstwa w Polsce – na jachtach o powierzchni żagla do 7 m² można było żeglować bez uprawnień. W tym celu powstała łódka Mak projektu Henryka Jaszczewskiego i w ciągu 3 sezonów wyprodukowano kilka tysięcy takich łódek. Ciekawostką jest, że pomysł swój ogłosił nie na łamach „Żagli”, ale „Morza”. W tekście tym pisał: „Chodziło mi o ułatwienia dla ludzi żeglujących na małych pływadełkach; ludzi przeważnie dorosłych, chcących na wodzie wyłącznie odpocząć i nie myślących o jakimkolwiek żeglarstwie wyczynowym, ludzi na ogół nie mających ani czasu, ani ochoty, na chodzenie na jakikolwiek kurs żeglarski, a już tym bardziej na uczestnictwo w młodzieżowym obozie żeglarskim.” („Morze”nr 9/1972)

Takie postawienie sprawy spowodowało ściągnięcie na siebie gromów żeglarskich ortodoksów spod znaku przepisów, patentów i koniecznych uprawnień. Postawił jednak na swoim, niestrudzenie propagując małe łódki, prowadził programy telewizyjne „Pokochać Wiatr”, „ ABC Żeglarstwa”, „O Regatach”, „Regaty”, promował książki żeglarskie na antenie popularnego „Pegaza”. Nie była to jedyna dziennikarska aktywność Stefana Wysockiego, przez 9 lat był stałym felietonistą magazynu „Żagle” gdzie publikował teksty pod tytułem „Ogólnie i szczegółowo”.

Ale jego związki z książkami żeglarskimi datują się jeszcze na lata 40. W 1948 roku napisał, jeszcze jako współautor, pierwszy podręcznik żeglarski „Sternik śródlądowy”. 1954 rok przynosi książkę, napisaną wspólnie z Romanem Bidermanem, „Żeglarstwo regatowe”, która rok później ma II wydanie. W 1955 roku wydał samodzielnie „Żeglarstwo śródlądowe”, które na prawie 20 lat stało się ikoniczną publikacją pożądaną przez wszystkich adeptów tej dziedziny. Ukazało się 5 wydań tej książki i wciąż znikała spod lady. W 1973 Wysocki wrócił do żeglarstwa regatowego w wydaniu książkowym; 2-tomowe „Żeglarstwo regatowe” to kompendium wiedzy o strategii, taktyce, przygotowaniu jachtu i teorii żeglowania. Rok później napisał „Żegluj!”, które miało kolejne 4 wydania. Był autorem książeczki „Rodzina Maków”, w której popularyzował projekty Henryka Jaszczewskiego (2 wydania). W 1981 roku napisał „wszystko o żeglarstwie”, ale książka nie ukazała się wskutek sytuacji w kraju, ogólnych braków i zmian przepisów. Na podstawie zebranego materiału wydał w 1987 roku książkę „Sternik jachtowy” i była to książka tak potrzebna, że 50-tysięczny nakład rozszedł się w kilka tygodni. Ostatnią jego książką był „Elementarz żeglarski”, nowatorska pozycja adresowana do najmłodszych żeglarzy.

Był autorem wielu książek żeglarskich, zarówno popularyzatorskich jak podręczników. To spod jego pióra, już w 1955 roku, wyszedł najbardziej chyba znany polski podręcznik, „Żeglarstwo śródlądowe”, na którym wychowały się całe pokolenia żeglarskie. Później wielokrotnie wznawiany, jest chyba w każdym żeglarskim domu. Napisał także niezwykle onegdaj popularny „Elementarz żeglarski”, który wprowadzał w świat żeglarstwa najmłodszych. Wyróżniał się spośród współczesnych mu polskich działaczy żeglarskich tak bardzo, że pozostawał często niezrozumiany. Pozostawał na uboczu środowiskowych frakcji i koterii, obce były mu zabiegi o splendor i tanią popularność
Przez cały czas aktywności żeglarskiej Stefan Wysocki nie zaniedbywał wątków sędziowskich; podczas Igrzysk Olimpijskich w Moskwie w 1980 roku pracował w sędziowskiej komisji odwoławczej dla konkurencji żeglarskich. W roku 1988 został, jako pierwszy Polak, sędzią żeglarskim klasy międzynarodowej International Yacht Racing Union.

Obok działalności na niwie żeglarskiej równolegle popularyzował muzykę fortepianową. Sam nie został pianistą wskutek wypadku samochodowego, ale do końca życia pozostał wierny muzyce. Relacjonował w telewizji konkursy chopinowskie, pisał na ten temat książki, był częstym gościem programów radiowych. Zmarł 9 grudnia 1988 roku, został pochowany na warszawskich Powązkach. Dziś takich postaci w polskim świecie żagli już nie ma, a jego charakterystyczny tembr głosu pamiętają już nieliczni.

Nagrody i wyróżnienia:
Order Virtuti Militari, Srebrny Krzyż
Złoty Krzyż Zasługi
Złota Odznaka im. Janka Krasickiego
Złota Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”
Złota Odznaka „Zasłużony Działacz Turystyki”
Złota Odznaka Honorowa „Zasłużony Pracownik Morza”
Nagroda im. Leonida Teligi (nagrodzony trzykrotnie)
Honorowa Odznaka Komitetu ds. Radia i Telewizji
Nagroda Fair Play Polskiego Komitetu Olimpijskiego
Zasłużony Działacz Żeglarstwa Polskiego
Członek Honorowy YACHT KLUBU POLSKI
Kapitan Kapituły Bractwa Żelaznej Szekli

Autor książek:
„Elementarz żeglarski”
„Rodzina Maków”
„Sternik śródlądowy” - współautor
„Wokół dziesięciu konkursów chopinowskich”
„Wszystko o żeglarstwie”
„Żeglarstwo – Sternik jachtowy”
„Żeglarstwo – Żeglarz jachtowy” 1989
„Żeglarstwo regatowe” - współautor
„Żeglarstwo regatowe prawie bez tajemnic”
„Żeglarstwo śródlądowe”
„Żegluj!”

---