Henryk Jaskuła

żeglarz

1923 - 2020

miejsce pochówku:
Cmentarz Zasański w Przemyślu

< Poprzedni Następny >

ur. 22 października 1923 r. w Radziszowie, zm. 14 maja 2020 r. w Przemyślu

żeglarz

miejsce pochówku: Cmentarz Zasański w Przemyślu

Urodził się w Radziszowie pod Krakowem. Był to czas biedy, rodzina gospodarowała na roli, ale środków nie wystarczało na jej potrzeby. Zapadła decyzja o emigracji za chlebem. Ojciec pana Henryka pojechał do Argentyny, sześć lat później dołączyła do niego reszta rodziny. Pan Henryk kształcił się na obczyźnie, ukończył szkołę zawodową, eksternistycznie natomiast liceum, co otworzyło mu drogę na Uniwersytet. On chciał jednak wrócić do Polski i temu celowi podporządkował swoje działanie.

Udało się, do Polski wrócił w 1946 roku, aby tu studiować na krakowskiej AGH. Podczas studiów poznał swoją przyszłą żonę Zofię, a po ślubie zamieszkał w Przemyślu, skąd pani Zofia pochodziła. Oczywiście tęsknił za rodziną, chciał ją odwiedzić, ale w Polsce tamtych lat wcale nie było to łatwe. Pan Henryk wymyślił sposób na dotarcie do Argentyny, zajął się żeglarstwem od samego początku planując rejs do Ameryki Południowej. Żeglarzom o paszporty było nieco łatwiej, sądził, że po zdobyciu uprawnień zdoła popłynąć w tamte strony.

Swoje pierwsze żeglarskie szlify zdobywał w Jastarni w 1960 roku, później bardzo szybko pokonywał kolejne szczeble żeglarskiego wtajemniczenia. Po ośmiu latach był już kapitanem żeglugi wielkiej i żeglował z młodzieżą, głównie środowiska szczecińskiego.

Z jego inicjatywy zorganizowano rejs do Ameryki Południowej z przejściem Przylądka Horn na jachcie „Euros” Dla Henryka Jaskuły to jednak nie słynny przylądek był najważniejszym celem, ale spotkanie, po 27 latach, z rodzicami i rodzeństwem. Przez wszystkie te lata wierzył, że uda im się spotkać i dopiął swego. Był naprawdę szczęśliwy. To był wspaniały rejs, a pan kapitan dowodził jachtem w drodze powrotnej do Polski. Rejs dookoła świata w latach siedemdziesiątych nie był niczym szczególnym, to okres wielkich wypraw polskich żeglarzy; Krzysztofa Baranowskiego, Krystyny Chojnowskiej-Liskiewicz, Zbigniewa Puchalskiego, także kilku załogowych wypraw. Pan Henryk postawił sobie cel szczególny: opłynięcie świata bez zawijania do portów, trasą kliprów herbacianych, tyle, że samotnie. Swoim uporem potrafił zarażać otoczenie, ale zdobycie środków na zbudowanie jachtu i prawie roczną wyprawę nie było sprawą łatwą. W sukurs przyszła mu reforma administracyjna Polski z roku 1975 i powstanie województwa przemyskiego. Dla nowych władz taka wyprawa stwarzała szansę na promocję w kraju, co pozwoliło uruchomić środki.

W czerwcu 1979 roku Henryk Jaskuła wypłynął w swój wielki rejs. Od początku była to niecodzienna wyprawa. Pan Henryk zamierzał opłynąć świat bez zawijania do portów, ale poprzeczkę postawił sobie bardzo wysoko. Start i meta wyprawy była w Gdyni, a zatem żeglarz musiał przepłynąć przez bardzo ruchliwe Cieśniny Duńskie, Morze Północne oraz Kanał La Manche.

Do kraju wracał w atmosferze święta w maju 1980 roku. W Gdyni witały go tłumy, a jego słowa „Polsko kochana, twój syn powrócił” przeszły chyba do historii żeglarstwa. Wspaniały wyczyn przemyskiego żeglarza zaowocował prawdziwym deszczem nagród i zaszczytów, orderów i wyróżnień. Pan Henryk był bohaterem, przez kilka miesięcy nie schodził z łamów prasy.

Jako trzeci człowiek na świecie opłynął świat pod żaglami w rejsie bez zawijania do portów. Przed nim dokonało tego tylko dwóch wybitnych żeglarzy: sir Robin Knox-Johnston i sir Chay Blyth, obydwaj Anglicy i obydwaj niezwykle fetowani w swoim kraju po dziś dzień. A pan Henryk w kilka lat po swoim tryumfie zniknął z życia publicznego i zaszył się z dala od morza, w dalekim Przemyślu.

Nie spoczął na laurach, rozpoczął przygotowania do kolejnego rejsu dookoła świata, tym razem pod wiatry i prądy. Realizacja tego zamierzenia miała uczynić zeń pierwszą osobę, która tego dokona. Jacht został przygotowany w warunkach ogólnej niemożności stanu wojennego, brakowało dewiz, brakowało dobrej woli, brakowało wszystkiego. Wreszcie w sierpniu 1984 roku „Dar Przemyśla” wypłynął z Gdyni w drugi wielki rejs.

Henryk Jaskuła wypływa z Gdyni w drugi wokółziemski rejs. fot. Marek Słodownik

Tym razem jest to, niestety, wyprawa nieudana. Jacht miał silny przeciek, przyczyną był nieszczelny zawór. W tych warunkach kontynuowanie wyprawy nie miało sensu, Jaskuła podejmuje trudną decyzję powrotu. W Polsce staje się przedmiotem napaści części środowiska, to trudny czas dla pana Kapitana. Dwa lata później podjął kolejną próbę zorganizowania rejsu, ale tym razem nie dochodzi do niego z powodów administracyjnych. Jachtem zainteresowani są żeglarze, którzy chcą eksploatować go na ciepłych wodach w rejsach klubowych, o wyczynowych ekspedycjach niewielu chce w ogóle słyszeć. Kapitana oskarżono o zabór elementów wyposażenia jachtu, proces ciągnął się później kilka lat. Jacht tymczasem wypłynął na Karaiby i na rafach kubańskich zakończył swoją karierę, bo po wejściu na skały jego ściągnięcie do kraju i remont były nieopłacalne.

Wkrótce znaleźli się żeglarze, którzy zaczęli podważać poprawność rejsu pana Henryka. Zarzucano mu, że niemożliwe było opłynięcie świata samotnie, że dokumenty rejsu są niekompletne, że rejs w ogóle nie powinien być oznaczony jako wokółziemski. Podejrzane wydawało się, że przez pięć miesięcy w ogóle nie było kontaktu z żeglarzem pomimo posiadania przez niego pokładowej radiostacji. Dla pana Henryka tego było już za wiele. Przez lata dochodził swojej wersji wydarzeń, kopiował dzienniki jachtowe, wyliczenia astronawigacyjne, wysyłaj dokumenty do redakcji pism żeglarskich. Oczyszczono go z zarzutów w oficjalnych dokumentach PZŻ, ale dla Jaskuły było to bardzo bolesne.

Uroczystość wręczenia Henrykowi Jaskule Nagrody Super Kolosa w lutym 2013 roku w Przemyślu. fot. Marek Słodownik

Pan Henryk zrezygnował z działalności żeglarskiej, wycofał się i czas spędzał w swoim przemyskim domu na lekturze. Przyjmował tu wielu ludzi, którzy odwiedzali go w jego samotni. Obydwie córki mieszkają za granicą, po śmierci żony został sam. Trafił do Domu Spokojnej Starości, gdzie został otoczony dobrą opieką. Rok 2020 został przez władze Przemyśla ogłoszony jako Rok Henryka Jaskuły, zaplanowano wiele imprez, wśród których kulminacją miała być rekonstrukcja powrotu Kapitana z wielkiego rejsu. Pan Henryk nie doczekał tego wydarzenia, zmarł w wieku 96 lat, 14 maja 2020 roku w Przemyślu, na kilkanaście dni przed 40 rocznicą zakończenia swojej wielkiej wyprawy.